روزه داري

ماه رمضان فرصتی است که در هر سال با کم خوردن و کم نوشیدن برای حفظ تندرستی و پیشگیری یا درمان انواع بیماری ها در دست داریم. روزه داری در تمام مکاتب مختلف از جمله مکتب اسلامی به دلایل گوناگون و اغلب در چند روز متفاوت توصیه می شود (1) و جهت حفظ سلامتی مورد تأیید طب سنتی و طب آلوپاتیک است. (2)

بر اساس تحقیقات انجام شده روزه باعث افزایش مقاومت سلول های مغزی به هیپوکسی، پیشگیری از بیماری های مغزی، افزایش مقاومت در برابر سکته های مغزی و کند کردن روند آلزایمر می گردد. (3)

روزه داری بهترین پروتکل برای بهبود عملکرد معده و کبد است. اما روزه داری زمانی اثرات مفید خود را نشان خواهد داد که با رعایت آداب و تدابیر یاد شده توسط پزشکان و حکما همراه باشد.(4)چگونگی خواب و بیداری، میزان خوردن و نوشیدن در فاصله ی افطار تا سحر، میزان فعالیت ذهنی و بدنی از جمله مواردی هستند که در ماه رمضان باید اصلاح گردند. در طب سنتی ایرانی تنظیم روش زندگی مطابق مزاج و خصوصیات ذاتی فرد بر اساس امور شش گانه ی ضروری (آب و غذا، هوا، احتباس و استفراغ، حرکت و سکون، خواب و بیداری، اعراض نفسانی) انجام میگیرد.(5)

شروع روزه داری با دفع رطوبات زاید و غلبه ی خشکی همراه است اما مشکلات مزاج سرد و خشک (سوداوی) و گرم و خشک (صفراوی) در اوایل ماه رمضان و مشکلات مزاج سرد و تر (بلغمی) و مبتلایان به امتلا در اواسط ماه رمضان بیشتر مشهود خواهد بود. (5)

تدابیر روزه داری در ماه رمضان (دستورات کلی برای تمام مزاجها) شامل چند بخش است؛ تدابیر سحری، تدابیر ایام روزه داری، تدابیر افطار و تدابیر افطار تا سحر.(6)

تدابیر سحری عبارتند از:
 

رعایت مدت زمان صرف سحری، پرهیز از نوشیدن آب خنک و سایر نوشیدنی بین غذا و بلافاصله پس از آن، حفظ آرامش و رعایت اعراض نفسانی (خشم، هیجان، نگرانی، ترس، افسردگی، غم) و پرهیز از خواب بلافاصله بعد از صرف سحری (بهترین زمان خواب؛ پس از هضم معدی و عبور غذا از فم معده-یک ساعت پس از صرف غذا). (6)

تدابیر ایام روزه داری عبارتند از:

خواب روزانه حداقل یک ساعت ترجیحا قبل از ظهر (خواب نزدیک غروب آفتاب ممنوع است)، استحمام با آب ولرم یا خنک، استنشاق هوای خنک جهت کاهش حرارت زاید قلب و شستشوی صورت با گلاب برای تقویت قوای عالیه بدن.(5)

تدابیر افطار شامل این موارد است:
شروع افطار با نوشیدنی گرم و ترجیحا شیرین، سبک و ساده هضم (آب جوش، چای کمرنگ، شیر گرم، و شربت عسل گرم)، نوشیدن گلاب (مقوی معده، مقوی قوا)، سوپ گرم با حداقل حبوبات، حلوای سنتی، شله زرد، فرنی، حریره بادام، مربای به و بالنگ، خرما (حداکثر 5-2 عدد)، پرهیز از غذاهای غلیظ مانند آش رشته، حلیم و ماکارونی، پرهیز از مصرف زولبیا، بامیه و پشمک (مسدّد) و ادامه ی افطار با نان سبوس دار غنی شده با ادویه ی نان (سیاهدانه، کنجد، زیره، رازیانه، زنیان، تخم خشخاش)، مصرف سبزیجات معطر (ریحان و نعناع) و پلو با خورشت هویج، خورشت آلو، خورشت خلال بادام و پسته و سایر خورشت های غیرچرب.(5 و6)

تدابیر افطار تا سحر عبارت است از:

 مصرف میوه و سبزیجات تازه، مصرف تنقلات سالم (گردو، بادام، پسته، فندق) در حد اعتدال، نوشیدن شربت خاکشیر، شربت بیدمشک با گلاب، عدم مصرف غذاهای نامناسب و تنقلات کاذب
 

 در صورت مصرف غذاهای نامناسب، مصرف ملطّفات از جمله دمکرده آویشن شیرازی، دمکرده دارچین توصیه میگردد. (5 و6)